VEGAN/VEJETERYAN BESLENME
Genellikle hayvan hakları gibi etik konulara duyulan hassasiyet veya ruhani/kişisel sebeplerle tercih edilen beslenme şeklinden çok bir beslenme felsefesidir.En yalın haliyle tüm hayvan ürünlerin beslenmeden çıkarılması temeli oluşturur.
- Lakto-ovo-vejeteryan diyet: Et, balık ve kümes hayvanlarının tüketimi kaldırılır. Ancak yumurta ve süt ürünlerine izin verilir.
- Lakto-vejeteryan diyet: Et, balık, kümes hayvanları ve yumurta tüketimi kaldırılır. Süt ürünlerine izin verilir.
- Ovo-vejeteryan diyet: Et, balık, kümes hayvanları ve süt ürünleri tüketimi kaldırılır. Ancak yumurtaya izin verilir.
- Pesketeryan diyet: Et, balık, kümes hayvanları tüketimi kaldırılır. Ancak balıklara, bazen de yumurta ve süt ürünlerine izin verilir.
- Vegan diyet: Et, balık, kümes hayvanları, yumurta, süt ürünlerinin yanı sıra bal gibi hayvansal besinlerin tüketimi de kaldırılır. Eşya, kıyafet, gıda katkı maddeleri ve diğer yaşam alanlarında da hayvan hakları gözetilir. Bu felsefe modern tarım uygulamaları ile de hayvan yaşam alanlarına müdahaleyi, her türlü psikolojik zorbalığı reddeder.
Kişiler, hayvancılığın yeryüzüne zarar verdiği inancıyla da vejeteryan beslenmeyi tercih edebiliyor. 2010 Birleşmiş milletler raporuna göre hayvancılığın daha fazla kaynak gerektiği ve tesislerinde nitrik oksit, metan ve karbondioksit gibi iklim değişikliklerinin de ana sebebi olan sera gazları çıkışının yüksek olduğu bildirilmiştir.
Vejeteryan diyetin, çalışmalarla sağlığın geliştirilmesinde etkili olduğu gösterilmiştir. Sık et tüketenlere kıyasla vejeteryan beslenenlerin daha sağlıklı olma eğiliminde oldukları, daha lifli ve yüksek antioksidan kapasite besinlerle beslendikleri görülmektedir.
Vejeteryan diyet doğru uygulandığında daha ince bir bel çevresi, kilo kontrolü ve kan şekeri dengelenmesi sağlayabilir. Ama bunlarla birlikte bazı besin öğelerinin eksikliklerinin yaşanması da uzak bir ihtimal değildir.
Bitkiler ile sağlanamayan 7 mikro besin eksikliğine dikkat edilmeli. B12, kreatin, karnozin, dokosaheksaenoik asit (DHA), vitamin D, demir, taurin ve kalsiyum seviyelerinde düşüklükler görülebilir. Bunların desteklenmesi gerekir. Bu sebeple özellikle gebelikte ve emzirme döneminde, büyüme çağındaki çocuklarda ve yaşlılarda uygulanması riskli bir diyet modelidir.