AKILLI BESLENME
Vücut birçok biyokimyasal döngünün bir bütünüdür. Birbirine direkt ya da indirekt bağlı olarak dönen bir sürü çark düşünün. Bu çarkların düzgün çalışması için her dişlinin sağlam olması, belirli aralıklarla yağlanıp, bakımının yapılması ve doğru yakıtla çalıştırılması gerekir. Ancak bütün bunlar yapılırsa bütün çarkla tıkır tıkır işler.Çarkların herhangi birinde olan tıkanıklık başka bir çarkı da etkiler. Vücuttaki döngüler de tıpkı bu çarklar gibi bir bütündür. Vücut çarklarının yakıtı ise besinlerdir. Biyokimyasal döngülerde görev alan birçok enzimin yapı taşı, birçok tepkimenin kofaktör ya da inhibitörü besin maddeleridir.
Yine uyku, su tüketimi, stres yönetimi, egzersiz, doğru nefes alma bu çarkların çalışmasını etkileyen önemli faktörlerdir.
Yani daha akıllı beslenip, doğru yakıtı vücuda sağlayıp sağlıklı yaşam tarzı alışkanlıkları ile bu çarkları lehimize döndürüp, tıkır tıkır çalıştırmak elimizde.
Peki, nasıl ?
Bütüncül, renkli, temiz, organik, antienflamatuar, lifli beslenme şekli ile.
Şimdi gelin bu cümleyi biraz daha açalım.
Beslenme kişinin sadece karnını doyurmak için yaptığı bir eylem değildir, olmamalıdır. Bütüncül beslenme, kişinin kendine en uygun hissettiği, ruhuna ve bedenine iyi gelen, kalori hesapları yapmadan, tartıdaki sayılara takılmadan uyguladığı ve sürdürülebilir olan beslenme şeklidir.
Bütüncül Beslenmede kompleks karbonhidratlar, sebze ve meyveler, kaliteli bitkisel protein, dengeli hayvansal protein, sağlıklı yağlar, fitobesinler yeterli, dengeli ve işlevsel olarak beslenmeye katılır.
Kompleks karbonhidrat kaynakları; nişastalı ve nişastasız sebzeler, kuru baklagiller, tam tahıllardır.
Sebzeleri de 3 gruba ayırabiliriz. Birinci grup sebzeler; yeşil yapraklılardır. Karbonhidrat içeriği en düşük hemen hemen her mevsim ulaşılabilir olan sebzelerdir. İkinci grup; kök sebzelerdir. Karbonhidrat miktarı en fazla olan, glisemik yük açısından dikkatli olunması ve kontrollü tüketilmesi gereken sebzelerdir. Üçüncü grup sebzeler ise 1. ve 2. gruba dahil olmayan diğer tüm sebzeler diyebiliriz. Yeşil yapraklılara kıyasla karbonhidrat içerikleri daha fazladır. Mevsiminde tüketilmesi önerilir. Özellikle bu grupta yer alan lahanagiller sülforafan içerikleri sebebiyle beslenmede oldukça kıymetlidir.
Kuru Baklagiller; biyoyararlanım sırası ile kabuklu mercimek, yeşil mercimek, barbunya, siyah fasulye, maş fasulye, börülce, kuru fasulye, nohut olarak sıralanabilir. Kaliteli bitkisel protein kaynaklarıdır. Yapılarındaki lektin, fitat, nişasta ve bazı enzimler sebebiyle insan sindirim sisteminde zor sindirildiğinden hazırlama ve pişirme sırasında dikkat edilecek bazı noktaları vardır. (en az 48 saat suda bekletme, çimlendirme vs.)
Tam tahıllar; gluten içeren- gluten içermeyen tahıllar olarak iki gruba ayrılabilir.
Gluten içerenler arpa, buğday, çavdar, siyez, kavılca, karakılçık, yulaf; glutensiz tahıllar ise amarant, karabuğday/greçka, kinoa, akdarı, pirinç (basmati, siyah, esmer, kırmızı,yabani), sorgum, teff olarak sıralanabilir.
Porsiyon kontrolü yapılarak günlük beslenmeye yerleştirilir. Ancak beslenme modeli tahıllara dayandırılmadığı için beslenmenin olmazsa olmazları değillerdir.
Akıllı beslenmede her öğünde en az 4 renk besin bulundurulması amaçlanır. Bu besinlerin temiz içerikli olmasına dikkat edilmelidir. Bu noktada en çok paketli gıda seçimlerinde dikkat etmek gerekir. Her paketli ürünün raf ömrüne etki etmek için bir çok katkı maddesi içerdiği, birçok kıvam verici, renk koruyucu, lezzet/aroma veren katkı maddeleri ile donatılmış(!) oldukları unutulmamalıdır. Mümkün olduğunca paketli ürünlerden uzak durulmalıdır.
Yine akıllı beslenme de baharatların etkin kullanımı da oldukça önemlidir. Zencefil, zerdeçal, sumak, nane, karabiber, kırmızı biber, çörek otu vb. bir çok baharat ile çorba, salata ve fırın yemekleri daha fonksiyonel hale getirilebilir.
Besin tercihlerinde organik ürünler tercih edilmeli ve bu tercihte ısrar ederek üreticilerin bu talebi gözardı edememelerini sağlamak da akıllı beslenmenin dolaylı bir parçasıdır. GDO'lu, zirai ilaçlı besinlerin sağlığımız için büyük tehdit olduğunu unutmamalıyız.
Kişiye özel olarak profesyoneller tarafından uygulanması gereken akıllı beslenme şekli, bedenini en iyi forma ulaştırmak isteyen herkesin uygulayabileceği beslenme modelidir.